27-28 Haziran 2009 tarihlerinde, Ankara’da, “Ulusal Sorun-Kürt Sorunu Sempozyumu” düzenlendi. Sempozyumu, Demokratik Haklar Federasyonu düzenledi. Sempozyumda, “emperyalizme karşı savaş, ”emperyalizme karşı mücadele” ibareleri çok kullanıldı. Kürtlerin milli mücadelesinin kabul edilebilmesi için, desteklenebilmesi için bunun temel bir koşul olduğu anlatılmak isteniyordu. Bu yazıda, bu tutuma ilişkin düşüncelerimi açıklamaya çalışacağım.
Irak eski devlet başkanı Saddam Hüseyin, “emperyalizme karşı savaş” kavramını çok sık kullanırdı. Emperyalizme karşı savaştığını, “savaşların anası”nı yaptığını vurgulardı. Bağdat’ın önemli bir otelinin hemen girişine, mozaiklerle, karolarla, baba Bush’un resmini çizdirmişti. Müşteriler, herkes, otele girerken o resmi çiğneyerek girerdi, otelden çıkanlar, o resmi çiğneyerek otelden çıkardı. Uluslar arası toplantılar o otelde yapılırdı. Uluslar arası politika ve diplomasi mensuplarının basın toplantıları o otelde yapılırdı. İş çevrelerine mensup kişiler, diplomatlar, gazeteciler vs. daha çok o otelde kalırlardı.
Türk solu için, Saddam Hüseyin’in, “emperyalizme karşı savaş” sloganını kullanması, bunu sık sık söylemesi yeterliydi. Saddam Hüseyin’in, Kürtlere karşı geliştirdiği politikalar, yapıp ettikleri ise hiç önemli değildi. Saddam Hüseyin şunu yapıyordu: Kürdistan’dan çıkardığı petrolden elde ettiği gelirlerin bir kısmıyla, savaş uçakları, savaş helikopterleri, çeşitli savaş araç gereçleri, tanklar, toplar, zehirli gazlar, kimyasal silahlar, biyolojik silahlar, mayınlar, tüfekler vs. alıyordu. Bu silahlarla Kürtlerin köylerini yakıyor, evlerini yıkıyordu. Kürdistan’ın doğal zenginlikleri imha ediyordu. Kürtleri çok büyük kitleler halinde yok ediyordu. Kürtlere karşı zamana yayılmış bir soykırım gerçekleştiriyordu. “Emperyalizme karşı savaşımız sürecek, emperyalizmin işbirlikçisi bu gerici halk yok edilecek…” diyordu. Kürdistan’da zehirli gaz kullanan, örneğin Halepçe’yi yaratan Hasan el Mecit, Kürtlerin soykırımı için çok ayrıntılı planlar yaptığını hiç gizlemiyordu. Hasan el Mecit’in, Kimyasal Ali’nin, Saddam Hüseyin’in yeğeni olduğu biliniyor. Bugün, Irak’ın çeşitli yerlerinde hala toplu mezarlar bulunuyor. Toplu mezarlardakilerin büyük çoğunluğunu Kürtler olması çok büyük bir olasılıktır. Bütün bunlar “emperyalizme karşı savaş” anlayışı çerçevesinde gelişiyordu. Saddam Hüseyin’in kimyasal ve biyolojik silahların ham maddelerinin Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda, gibi devletlerden, ABD, İsveç, Danimarka vs. şirketlerinden sağladığı ise hiç sır değil. Bu silahların yapımında Sovyetler Birliği’nden den sağlanan uzmanların, 70-80 uzmanın danışmanlık yaptığı yine sır değil.
Türk solu için bu ibareler yeterliydi. Bu sloganların sık sık kullanılması, “emperyalizme karşı savaş”ın sürdüğü şeklinde yorumlanıyordu. 1990’lardan önce, Sovyetler Birliği yönetimi için de bu sloganların sık sık dile getirilmesi yeterliydi. Saddam Hüseyin rejiminin Kürtlere yapıp ettikleri , zehirli gazlar, Halepçeler, biyolojik silahlar, kimyasal silahlar, kitle imha silahları, bilmezlikten, duymazlıktan geliniyordu. Kürtlerin çığlıkları duyulamıyordu. Halbuki emperyalizm, Birinci dünya Savaşı’ndan sonra gelişen süreçte, en ağır darbesini, en kalıcı, en kapsamlı darbesini Kürtlere vurmuştu. Kürtlerin ve Kürdistan’ın bölünmesi, parçalanması ve paylaşılması emperyalizmin Ortadoğu’da geliştirdiği en kalıcı ve kapsamlı politikaydı. Bu politikayla Kürdistan’ın iskeleti parçalanmış, beyni dağıtılmıştı. “Emperyalizme karşı savaş”, “emperyalizme karşı mücadele” sloganlarını sık sık dile getirenler, 1920’lere, Milletler cemiyeti dönemine, bu dönemde, Kürtlere karşı geliştirilen politikalara da hiç dikkat çekmiyorlardı. Bu bakımdan bu sloganları dile getirenlerin yaşanan olguları hiç dikkate almadıkları, bundan özenle kaçındıkları, olgusal ilişkileri görmezlikten, bilmezlikten, duymazlıktan geldikleri görülmektedir.
2003 Ocak, Şubat, Mart aylarını hatırlayalım. Irak’a karşı müdahale gündemdeydi. O günlerde, Türk solu, Kürtlere, “emperyalist ABD’ye karşı anti-emperyalist Saddam Hüseyin’in yanında yer alın” şeklinde telkinler yapıyordu. Bu, “celladınızın yanında, kasabınızın yanında yer alın” anlamına gelmektedir. Bu nasıl insanlıktır, bu nasıl insaniyettir? Bu nasıl solculuktur?
Saddam Hüseyin, emperyalizmin, halkları sömürdüğünü söylerdi. Emperyalizmin halkları sömürebilmesi için onların belirli bir satın alma gücüne sahip olmaları gerekir. İnsanların, ailelerin hiçbir satın alma güçleri yoksa, emperyalizm onları nasıl sömürecek, onlara ne satacak? Kürtlerse, zehirli gazlara, kitle imha silahlarına karşı can derdindeydi. Bu silahların etkilerinden korunabilmek için mağaralardan mağaralara koşuyordu. Aileler parçalanmış, evler yakılıp yıkılmıştı. Ailelerden zorla alınıp götürülenlerden bir daha haber alınamıyordu.
2000’lerde ne oldu? Mart 2003’de, ABD’nin Irak’a, silahlı müdahalesi sonunda, olaylar nasıl gelişti? Gelişmeler Kürtlere nasıl yansıdı? ABD, Irak’a, şüphesiz, “ Kürtler günümüze kadar çok zulüm gördüler, Kürtlere bir parça gün yüzü gösterelim…” anlayışıyla müdahale etmedi. ABD Irak’a müdahalesini, şüphesiz, Ortadoğu’da kendi çıkarını korumak için gerçekleştirdi. Ama, bundan sonra Kürtleri çok yakından ilgilendiren gelişmeler oldu. Saddam Hüseyin rejimi yıkıldı. Baas Partisi dağıtıldı. El Muhaberat dağıtıldı. Ordu dağıtıldı. Kitle imha silahları yok edildi. Kürtler için büyük tehditler bunlardı. Bu tehditlerin ortadan kaldırılması Kürtlerin önünü açtı. Kürtler, bu gelişmelerden faydalanmasını, yararlanılmasını bildiler. Kürdistan Bölgesel Yönetimi, yani Kürt Federe Devleti oluşturuldu. Irak’ta federal yönetim Kürtlerin çabalarıyla oluşturuldu. Kürtler bu temel anlayışı ABD’ye ve Irak Arap yönetimine, Şii Araplara ve Sünni Araplara kabul ettirdiler. Bu, Irak’ın yönetiminde çok önemli bir değişimi ifade ediyor.
Bugün Kürtler, merkezi bütçeden aldıkları %’17 lik payla, Kürdistan’ın imarını gerçekleştiriyor. Yollar yapılıyor, evler yapılıyor, yeni yerleşim birimleri kuruluyor. Okullar, hastaneler, kamu binaları, oteller kuruluyor. Barajlar yapılıyor. Çok yoğun bir imar faaliyeti var. Demiryolu, karayolu, baraj projeleri, petrol ve doğalgaz boru hatları yaşama geçirilmeye çalışılıyor. Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ni ziyaret edenler, Hewler’in, gelecek 4-5 yıl içinde, Ortadoğu’nun önemli merkezlerinden biri olacağını söylüyorlar.
Kürtlerin büyük çoğunluğu artık ev sahibi. Modern evler. Büyük çoğunluğun otomobili var. Evlerinde mobilyalar, buzdolabı, çamaşır makinesi, fırın, bulaşık makinesi gibi temel tüketim araçları var. Büyük bir çoğunluğun cep telefonu var, dizüstü bilgisayarı var. İnternet gelişmiş Kürtler zenginleşiyor. Bunlar, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde yaşanan her şeyin mükemmel olduğunu falan göstermiyor.. Kadın sünneti, dört kadınla evlilik, kadın intiharları, yolsuzluklar, gelir dağılımında eşitsizlik, yeterli elektrik üretiminin gerçekleştirilememesi, toplumsal ve ekonomik sorunlar elbette var. Ama Kürtlerin, bu tür sorunların bilincinde oldukları da bir gerçektir. Bir toplumsal sorunun bilincine varılması durumunda, o sorunun olumlu bir çözüme ulaşması da artık mümkün olmaktadır.
Saddam Hüseyin döneminde, Kürdistan petrolünden elde edilen gelirlerle Kürdistan yakılıyordu, yıkılıyordu. Kürdistan’da zamana yayılmış bir soykırım gerçekleştiriliyordu.
“Emperyalizme karşı savaş”, “emperyalizme karşı mücadele” sloganlarını sık sık dile getiren Saddam Hüseyin, Kürdistan’ı yakıp yıkmaktan, Kürtleri kitleler halinde yok etmekten başka bir iş yapmıyordu. Saddam Hüseyin bu süreci, şüphesiz, Türkiye, İran, Suriye, gibi devletlerin, Sovyetler Birliği’nin, ABD’nin, Arap devletlerinin, Avrupa devletlerinin vs. manevi ve maddi yardımlarıyla, politik ve diplomatik yardımlarıyla gerçekleştiriyordu. Günümüzdeyse, Kürdistan petrolünden elde edilen gelirlerle, Kürdistan’ın imarı gerçekleştiriliyor. Kürtleri refah seviyesi yükseltiliyor. “Emperyalizme karşı savaş” sloganı çerçevesinde bu iki dönemin kavranılmasında büyük yarar var.
Burada, bu süreçte kavranılması gereken temel soru, Kürtlerin devlet kurması falan değildir. Temel soru, Kürtlerin, belki de, kendilerine on defa hak olan bu işi neden gerçekleştiremedikleri, neden bu konuda ısrarlı olmadıklarıdır.
Yirminci yüzyılda söylenmiş güzel sözlerden birini Libya lideri Muammer Kaddafi dile getirmiştir: Güneşin altında Kürtlere de bir yer olmalıdır. Muammer Kaddafi bu sözü, çeşitli zamanlarda, çeşitli mekanlarda birkaç defa dile getirmiştir. Bir Arap liderinin böyle bir dileği ileri sürmesi ayrıca çok değerlidir. 21. yüzyıl başlarında, güneşin altında Kürtlere de yer olmaması için ciddi bir neden yoktur. Kanımca 21. yüzyılın ilk çeyreğinde Kürtler büyük bir atılım gerçekleştirecektir.
Bu süreçte zihinlere çarpan önemli konular da var. Yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde, 1920’lerde, Milletler Cemiyeti döneminde, emperyal devletler, Büyük Britanya ve Fransa, , Ortadoğu’daki Arap, Türk ve Fars devletleriyle ve Sovyetler Birliği’yle de işbirliği yaparak Kürtlerin ve Kürdistan’ın bölünmesini, parçalanmasını ve paylaşılmasını sağladılar. Bu, Kürdistan’ın iskeletini parçalayan, Kürtlerin beynini dağıtan bir süreç yarattı. 1920’lerde kurulan bu “kutsal statüko”, daha doğrusu, Kürtleri ve Kürdistan’ı statüsüz bırakan bu statüko, 80 yılı aşkın bir zamandır sürüyor. 21. yüzyıl başındaysa, başka bir emperyal devlet, ABD, Irak’a silahlı müdahale yaparak, bu “kutsal statüko”da çok önemli bir gedik açtı. Bu “kutsal statüko”nun, artık bu şekilde devam etmesi hiç mümkün değil. Tarih Felsefesi, toplum felsefesi, tarih bilinci, toplum bilinci açısından üzerinde düşünülmesi gereken temel ilişkiler bunlar olmalıdır. 20. yüzyıldan 21. yüzyıla Kürtler ve Kürdistan, bu düşün kategorilerinin önemli bir konusu olmalıdır.
İsmail Beşikçi
www.kurdistanpost.org